Fernando Manuel Costa Santos (2001-2002 & 2004-2006)

Γεννήθηκε το 1954 στη Λισαβόνα και πριν ξεκινήσει την καριέρα του προπονητή υπήρξε ποδοσφαιριστής. Χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία βέβαια μιας και μόλις στα 21 παράτησε την ενεργό δράση. Το 1966 ξεκίνησε να προπονείται με τα τμήματα υποδομής της Μπενφίκα, στην οποία ποτέ δεν αγωνίστηκε. Το 1971 φόρεσε τα χρώματα της Μαρίτιμο ξεκινώντας έτσι την καριέρα του ως ποδοσφαιριστής, για να αποκτηθεί 3 χρόνια μετά από την Εστορίλ. Επόμενος σταθμός στην ποδοσφαιρική του καριέρα δεν υπήρξε μιας και ο Φερνάντο Σάντος άσκησε το επάγγελμα του μηχανικού τηλεπικοινωνιών το οποίο είχε σπουδάσει. Το μέλλον όμως του Σάντος ήταν στο ποδόσφαιρο και πιο συγκεκριμένα στους πάγκους μεγάλων ομάδων.
Το 1987 αναλαμβάνει την Εστορίλ της Γ εθνικής Πορτογαλίας. Μένει επτά ολόκληρα χρόνια με αποτέλεσμα να ανεβάσει την ομάδα στην Α εθνική κατηγορία, να αναδείξει ποδοσφαιριστές και γενικά ο Σάντος στην πρώτη του προπονητική απόπειρα, ανέβασε το στάτους της ομάδας που ανέλαβε. Συνεχίζει την επιτυχημένη του παρουσία στους ποδοσφαιρικούς πάγκους στην Εστρέλα Αμαδόρα στην οποία μετέβη το 1994. Ήταν μια νεοφώτιστη ομάδα στην πρώτη κατηγορία του Πορτογαλικού πρωταθλήματος και ο Σάντος εξασφάλισε με τη δουλειά του την παρουσία της ομάδας αυτής στην πρώτη κατηγορία και για τα επόμενα χρόνια φτάνοντας τη μέχρι την έβδομη θέση.
Οι επιδόσεις του Σάντος δεν περνούν απαρατήρητες από τη διοίκηση της Πόρτο η οποία το 1998 τον προλαμβάνει και της βγαίνει σε καλό. Ο Σάντος στέκεται καλά και ανταποκρίνεται και στις απαιτήσεις «μεγάλων πάγκων». Δεν τα καταφέρνει στο τσάμπιονς ληγκ όπου αποκλείεται από τη φάση τον ομίλων, κατακτά όμως πρωτάθλημα και σούπερ καπ στην πατρίδα του.
Τη δεύτερη σεζόν χάνει μεν το πρωτάθλημα, όμως η Πόρτο σημειώνει μια εξαιρετική παρουσία στο τσάμπιονς ληγκ που αποκλείεται από τη Μπάγερν στον προημιτελικό κυριολεκτικά στην τελευταία φάση. Κατακτά κύπελλο και σούπερ καπ και ψηφίζεται ένατος καλύτερος προπονητής της χρονιάς στην Ευρώπη. Την επόμενη σεζόν η Πόρτο δεν έχει ανάλογη συνέχεια και η συνεργασία της με τον Σάντος τερματίζεται μιας και η ομάδα έπαθε μπλακ-άουτ τον Χειμώνα, κάτι που δυστυχώς συνέβη και όσο ο Σάντος ήταν στην ΑΕΚ όπως θα δούμε παρακάτω.
Το 2001 της ΑΕΚ ηγείται ο αποθανών πλέον Μάκης Ψωμιάδης. Για πολλά μπορούσε κανείς να κατηγορήσει τον Ψωμιάδη μιας και λίγα είναι τα εγκλήματα που δεν φέρεται να είχε διαπράξει. Όμως αν ποτέ βρίσκονταν κάποιος που να ήθελε να τον υπερασπιστεί, θα μπορούσε να πει ότι οι επιλογές του έβγαιναν επιτυχημένες στην πλειοψηφία τους. Τέτοια ήταν και η περίπτωση του Σάντος με τον ερχομό του το 2001 να προκαλεί σπουδαία εντύπωση στο φίλαθλο κοινό. Η ΑΕΚ είχε πλέον έναν καταξιωμένο προπονητή να την καθοδηγεί και μια ποιότητα ποδοσφαιριστών που σήμερα, το Νοέμβρη του 2014 που γράφεται το παρόν, η ανάμνησή της προκαλεί θλίψη. Ένα μεγάλος προπονητής είχε στη διάθεσή του μεγάλους παίχτες όπως ο Νικολαϊδης, ο Τσιάρτας, ο Γκαμάρα, ο Κασάπης κ.α. Το 2001 η ΑΕΚ πηγαίνει τρένο σημειώνοντας μόνο νίκες, εναντίον όλων. Με το που μπαίνει όμως το 2002, η ΑΕΚ κάνει 3 απανωτές ήττες με το ίδιο σκορ, το καταραμένο 3-2 σε Καυταντζόγλειο, Νέα Φιλαδέλφεια με Ολυμπιακό και Τούμπα. Ήταν ο μαύρος Γενάρης της ΑΕΚ που τελικά της στέρησε και το πρωτάθλημα (αρνητική ισοβαθμία με Ολυμπιακό).
Λόγω τριγμών στις σχέσεις του με τον Ψωμιάδη αποχωρεί και αναλαμβάνει τον Παναθηναϊκό της επόμενης σεζόν όπου κάθεται στον πάγκο για 4 μόλις ματς και αποχωρεί κακήν κακώς κάνοντας 3 ήττες (τη μία από την ΑΕΚ).
Επόμενος σταθμός στην καριέρα του είναι η Σπόρτινγκ Λισαβόνας όπου ο Σάντος αντικατέστησε τον αργότερα γνώριμο στην Ελλάδα λόγω ΠΑΟΚ, Μπόλονι. Η Σπόρτινγκ εκείνης της σεζόν κάνει μια καλή παρουσία στο πρωτάθλημα και πιέζει την Πόρτο. Στο τέλος της σεζόν οι κόποι του Σάντος και των ποδοσφαιριστών του πηγαίνουν στράφι μιας και η ομάδα γνωρίζει απροσδόκητες ήττες και καταλήγει 3η.
Το 2004 η ΑΕΚ κάνει νέο ξεκίνημα με τον Ντέμη Νικολαϊδη να ηγείται ο οποίος προσκαλεί τον Σάντος να αναλάβει την τεχνική ηγεσία. Επρόκειτο για μια άκρως ιδιαίτερη χρονιά δεδομένου ότι η ΑΕΚ κλήθηκε να ανασυνταχθεί έχοντας στο ρόστερ της ποδοσφαιριστές που δεν ήταν από το επάνω ράφι. Λόγω του Σάντος έρχονται δανεικοί στην ΑΕΚ οι Ασουνσάο και Άλβες οι οποίοι βοηθούν τα μέγιστα. Η χρονιά πηγαίνει πολύ καλύτερα απ’ ότι περίμεναν οι περισσότεροι και επι της ουσίας το πρωτάθλημα χάνεται στο ΟΑΚΑ σε έναν θεωρητικά εύκολο αγώνα απέναντι στον Ιωνικό που η ΑΕΚ έχασε με 0-1, καταλήγοντας στο τέλος 3η. Την επόμενη σεζόν η ΑΕΚ τερμάτισε στη δεύτερη θέση και έφτασε ως τον τελικό κυπέλλου. Ο Σάντος τα 2 αυτά χρόνια δημιούργησε μια ομάδα που πήγαινε για το αποτέλεσμα, αφήνοντας στην άκρη το επιθετικό και θεαματικό ποδόσφαιρο. Ενδεχομένως αυτό να ξένισε πολλούς φίλους της ΑΕΚ οι οποίοι είχαν μάθει την ομάδα τους να επιτίθεται μαζικά παίζοντας όμορφο ποδόσφαιρο. Η εικόνα μιας ΑΕΚ συντηρητικής (που όμως κατά βάση ήξερε να παίρνει το αποτέλεσμα που ήθελε) δεν ενθουσίασε τους οπαδούς της. Στο τέλος βέβαια κανείς δεν μπορούσε να κρατήσει κακία στον Πορτογάλο ο οποίος με τις γνώσεις του, πήρε «άψητους» ποδοσφαιριστές από το χέρι και τους διαμόρφωσε έτσι ώστε να σταθούν επάξια στο υψηλό επίπεδο και τις απαιτήσεις που είχε εκείνα τα χρόνια η φανέλα της ΑΕΚ. Όσοι δεν είναι υποστηρικτές του Σάντος, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι είναι και εχθροί του, λένε ότι ο Σάντος είναι ιδανική περίπτωση για να πάρει μια ομάδα από το μηδέν και να την αφήσει λίγο πριν την τελική έφοδό της για την κορυφή. Του καταλογίζουν λοιπόν μια τάση να καταστρέφει όσα έχτισε, την τελευταία στιγμή. Μια ιδιόρρυθμη ηττοπάθεια θα λέγαμε. Δεν είναι εύκολο να διαφωνήσει κανείς έχοντας ως εικόνα τα δυο περάσματά του από την ΑΕΚ όπου ο τίτλος χάθηκε σε 2 περιπτώσεις κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή. Ο Σάντος πάντως αποχώρησε ως φίλος και ως τέτοιον τον θυμάται η συντριπτική πλειοψηφία των Ενωσιτών.
Για ένα χρόνο επέστρεψε στην Πορτογαλία για χάρη της Μπενφίκα που εμφανίστηκε αρκετά ελληνοποιημένη με Κατσουράνη και Καραγκούνη και μάλιστα αντιμετωπίζει και την ΑΕΚ σε φιλικό (3-1 υπέρ της ΑΕΚ). Τερματίζει 3η στο πρωτάθλημα με 2 μόλις βαθμούς διαφορά από την κορυφή, ενώ δεν κατάφερε και τίποτε ιδιαίτερο στην Ευρώπη. Την επόμενη χρονιά έκατσε στον πάγκο μόνο για έναν αγώνα διότι την πρώτη αγωνιστική απολύθηκε (1-1 με Λεϊσόες).
Επανέρχεται στην Ελλάδα και πάλι για Δικέφαλο, αυτή τη φορά όμως όχι για τον Γνήσιο. Την πρώτη του σεζόν δεν τα πηγαίνει καθόλου καλά και τερματίζει στην ένατη θέση με μόλις μία νίκη εκτός έδρας. Ο Ζαγοράκης όμως τον πιστεύει και τον κρατά στο τιμόνι. Και δικαιώνεται… Ο ΠΑΟΚ τερματίζει δεύτερος κατά τη δεύτερη χρονιά του Σάντος, επίδοση εξαιρετική για το μέγεθός του και την τελευταία του χρονιά στον ΠΑΟΚ, ο Σάντος διεκδικεί το πρωτάθλημα με μια τρομερή αντεπίθεση στον δεύτερο γύρο και 4 αγωνιστικές πριν το τέλος είναι μόνο 2 βαθμούς από την κορυφή. Το σύνδρομο του Σάντος όμως ξαναχτυπά και πρώτα ο Άρης και μετά η ΑΕΚ τον στέλνουν στην 3η θέση αφού ο Άρης τον κέρδισε εύκολα στο Χαριλάου και η ΑΕΚ στην Τούμπα. Αυτό ήταν και το τέλος του Σάντος στον πάγκο του ΠΑΟΚ.
Αντικαθιστά τον Ρεχάγκελ στην Εθνική Ελλάδας και την οδηγεί αήττητη στο Euro 2012. Φτάνει μέχρι τα προημιτελικά όπου γνωρίζει τον αποκλεισμό από τη Γερμανία. Μέσω αγώνων μπαράζ οδηγεί την Εθνική στο Μουντιάλ της Βραζιλίας αποκλείοντας τη Ρουμανία όπου και σημειώνει τη μεγαλύτερη επιτυχία της Ελλάδας σε παγκόσμιο κύπελλο οδηγώντας τη μέχρι τους 16 του θεσμού, ενώ λίγο έλλειψε να φτάσει και στα προημιτελικά.
Τον Σεπτέμβρη του ’14 αναλαμβάνει την εθνική ομάδα της πατρίδας του. Στο Euro του 2016 στη Γαλλία, ο Σάντος κατακτά με την Πορτογαλία το τρόπαιο ενώ δεν παραλείπει να ευχαριστήσει και τους Έλληνες φιλάθλους για την υποστήριξή τους στο πρόσωπό του.